Ustalenie podwyższenia zasiłku macierzyńskiego zleceniobiorcy do kwoty świadczenia rodzicielskiego - stanowisko ZUS

W przypadku gdy ustalona zgodnie z przepisami ustawy zasiłkowej miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych jest niższa niż kwota świadczenia rodzicielskiego, wynoszącego 1.000 zł, kwotę zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych podwyższa się do wysokości tego świadczenia (art. 31 ust. 3a ustawy zasiłkowej). Przy ustalaniu miesięcznej kwoty zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych, na podstawie której ustalana jest kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego, uwzględnia się ulgi podatkowe oraz indywidualną stawkę procentową podatku dotyczące świadczeniobiorcy. Podwyższenie zasiłku podlega finansowaniu z budżetu państwa w ramach dotacji do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jeśli zasiłek macierzyński przysługuje za część miesiąca, jego podwyższenie ustala się proporcjonalnie do okresu, za który jest wypłacany.

Powołane przepisy mają zastosowanie do wszystkich osób ubezpieczonych, w tym zleceniobiorców. Jednakże zleceniodawca będący płatnikiem zasiłków, nie pobiera zaliczki na podatek dochodowy od dokonanych wypłat zasiłków przysługujących zleceniobiorcom, kwalifikowanych podatkowo do przychodów z innych źródeł przychodów. Kwotę uzyskanych w danym roku zasiłków zleceniobiorca dolicza w zeznaniu rocznym do pozostałych przychodów podlegających opodatkowaniu według skali podatkowej. Stosownie zaś do zapisu powołanego wcześniej art. 31 ust. 3a ustawy zasiłkowej, w celu obliczenia kwoty podwyższenia należy zasiłek macierzyński pomniejszyć o zaliczkę na podatek dochodowy.

W związku z powyższym nasze Wydawnictwo zwróciło się z pytaniem do ZUS: "Czy zleceniodawca będący płatnikiem zasiłków, ustalając wysokość podwyższenia zasiłku macierzyńskiego do kwoty świadczenia rodzicielskiego, powinien kwotę zasiłku macierzyńskiego pomniejszyć o zaliczkę na podatek dochodowy ustaloną od kwoty tego zasiłku?".

ZUS W dniu 10 października 2016 r. otrzymaliśmy odpowiedź, w której czytamy: "(...) W przypadku, gdy zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych nie jest obliczana i pobierana przez płatnika składek od wypłacanych miesięcznych kwot zasiłku macierzyńskiego, to kwota podwyższenia zasiłku macierzyńskiego jest ustalana jako różnica pomiędzy kwotą świadczenia rodzicielskiego, a miesięczną kwotą zasiłku macierzyńskiego ustaloną do wypłaty. Wykazanie przez świadczeniobiorcę wypłaconego zasiłku macierzyńskiego w rocznym zeznaniu podatkowym nie ma wpływu na obliczenie kwoty podwyższenia zasiłku macierzyńskiego. (...)".

Przyjęcie stanowiska ZUS powoduje, że ubezpieczeni zleceniobiorcy nie są traktowani jednakowo. ZUS, na mocy art. 34 ustawy o pdof, jest obowiązany jako płatnik pobierać zaliczki miesięczne od wypłacanych bezpośrednio przez niego m.in. zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego. Jeśli więc wypłatę zasiłku dla zleceniobiorcy realizuje ZUS (zleceniodawca nie jest płatnikiem zasiłków bądź wypłata następuje po ustaniu tytułu ubezpieczeń), to od kwoty zasiłku pobiera zaliczkę na podatek dochodowy.

Przyjmując, że kwota podwyższenia ustalana przez zleceniodawcę będącego płatnikiem zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego jest obliczana od kwoty "brutto" zasiłku, należy stwierdzić, że zleceniobiorca ten otrzyma niższą kwotę podwyższenia niż otrzymujący zasiłek z ZUS. Naszym zdaniem narusza to zasadę równego traktowania ubezpieczonych. Analogicznie wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale w składzie trzech sędziów z 2 lutego 2016 r. (sygn. akt III UZP 18/15, OSNP 2016/8/105). Co prawda dotyczyła ona obniżenia składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek dochodowy pracowników, gdy płatnikiem zasiłków jest pracodawca lub ZUS, to jednak Sąd wyraźnie poruszył kwestię osób będących w identycznej sytuacji faktycznej, mających jedynie innego płatnika zasiłku.

Przykładowo jeśli miesięczna kwota zasiłku macierzyńskiego przysługującego zleceniobiorcy za 30-dniowy miesiąc wynosi 897,30 zł, to wysokość podwyższenia tego zasiłku wypłacona przez:

zleceniodawcę, wyniesie 102,70 zł, tj. 1.000 zł - 897,30 zł = 102,70 zł,
ZUS, wyniesie 263,70 zł, według wyliczenia:
897 zł x 18% = 161,46 zł, po zaokrągleniu 161 zł (zaliczka na podatek dochodowy),
897,30 zł - 161 zł = 736,30 zł (zasiłek "netto"),
1.000 zł - 736,30 zł = 263,70 zł.

Kwota podwyższenia wypłacanego przez ZUS będzie wyższa o 161 zł (263,70 zł - 102,70 zł).