Przeliczenie podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego wypłacanego po zasiłku chorobowym

Pracownica zatrudniona na cały etat w umowie o pracę ma określone wynagrodzenie na poziomie płacy minimalnej. Oprócz tego otrzymuje dodatek stażowy ustalany procentowo od wynagrodzenia zasadniczego. Od marca 2020 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim przypadającym na okres ciąży. Pod koniec 2020 r. urodziła dziecko i obecnie korzysta z urlopu macierzyńskiego. W podstawie wymiaru zasiłków nie uwzględniliśmy dodatku stażowego, do którego pracownica zachowuje prawo za okresy pobierania zasiłków z ubezpieczenia społecznego. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego od 1 stycznia 2021 r. jest niższa od najniższej. Czy należało podwyższyć ją do tej kwoty bez względu na to, że nadal jest wypłacany dodatek stażowy?

Podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas choroby, a następnie zasiłku chorobowego stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownicy za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej). W podstawie tej nie należało uwzględniać dodatku stażowego, do którego zachowuje ona prawo w okresach pobierania świadczeń za czas choroby (art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Co do zasady podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego wypłacanego po zasiłku chorobowym stanowi to samo wynagrodzenie, które zostało przyjęte do obliczenia zasiłku chorobowego.

Ważne: Podstawa wymiaru zasiłków z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia.

Tak stanowi art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Regulacja ta ma zastosowanie także przy ustalaniu podstawy wymiaru wynagrodzenia za czas choroby (art. 92 § 2 K.p.).

W 2021 r. najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych pracownika pełnoetatowego wynosi 2.416,12 zł (w 2020 r. wynosiła 2.243,54 zł).

ZUS ZUS w pkt. 307 komentarza do ustawy zasiłkowej wyjaśnił, że: "Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy wraz ze składnikami, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku, nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia pracowników, po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą stopie procentowej składek na ubezpieczenia społeczne w części finansowanej ze środków pracownika. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty te ulegają odpowiednio zmniejszeniu, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.".

W świetle powyższego wyjaśnienia, przy ustalaniu wysokości najniższej podstawy wymiaru zasiłków bierze się pod uwagę składniki wynagrodzenia, które są wypłacane w pełnej wysokości za okresy pobierania tych zasiłków (tj. nie są wliczane do tej podstawy). Dotyczy to m.in. dodatku stażowego, do którego w myśl przepisów o wynagradzaniu pracownik z pytania zachowuje prawo w okresach pobierania zasiłków, w związku z czym nie podlega on wliczeniu do podstawy ich wymiaru.

Przez dodatek za staż pracy uważa się dodatek do wynagrodzenia przysługujący pracownikowi z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę (art. 1 pkt 10 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - Dz. U. z 2020 r. poz. 2207). Do określenia, czy wynagrodzenie pracownika zachowuje ustawowe minimum, nie przyjmuje się składników wymienionych w art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, tj. m.in. dodatku za staż pracy. Fakt nieuwzględniania dodatku za staż pracy przy obliczaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę pozostaje bez wpływu na sposób ustalania najniższej podstawy wymiaru zasiłków (por. stanowisko ZUS z 1 czerwca 2020 r., cytowane w UiPP nr 13/2020, str. 7). Dlatego też przy sprawdzeniu, czy podstawa wymiaru zasiłku nie jest niższa od najniższej, oblicza się tzw. "hipotetyczną" podstawę wymiaru (uwzględniającą dodatek stażowy) i porównuje z kwotą najniższej podstawy wymiaru. Jeśli jest ona co najmniej równa tej kwocie, to wysokość zasiłku oblicza się od faktycznej podstawy wymiaru (niezawierającej dodatku), pomimo iż jest niższa od najniższej.

Przykład

Przyjmujemy, że podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby, a następnie zasiłku chorobowego dla pracownicy z pytania została ustalona jako przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od marca 2019 r. do lutego 2020 r. W okresach pobierania świadczeń z ubezpieczeń społecznych pracownica zachowuje prawo do dodatku stażowego, który w styczniu każdego roku wzrasta o 1% i wynosi: w 2019 r. - 270 zł (12%), w 2020 r. - 338 zł (13%), a w 2021 r. - 392 zł (14%).

Faktyczna podstawa wymiaru

(2.250 zł - 308,48 zł) x 10 m-cy = 19.415,20 zł,

(2.600 zł - 356,46 zł) x 2 m-ce = 4.487,08 zł,

(19.415,20 zł + 4.487,08 zł) : 12 m-cy = 1.991,86 zł.

Kwota ta była niższa od najniższej podstawy wymiaru (1.991,86 zł < 2.243,54 zł).

"Hipotetyczna" podstawa wymiaru w 2020 r.

Po uwzględnieniu w podstawie wymiaru dodatku stażowego wypłacanego obok świadczeń chorobowych, tj. 1.991,86 zł + (338 zł - 46,34 zł), podstawa ta wyniosła 2.283,52 zł.

Kwota przyjęta do obliczenia podstawy wymiaru świadczeń w 2020 r.

"Hipotetyczna" podstawa wymiaru świadczeń była wyższa od najniższej podstawy wymiaru (2.283,52 zł > 2.243,54 zł), zatem do obliczenia wysokości wynagrodzenia/zasiłku chorobowego, a następnie zasiłku macierzyńskiego, począwszy od dnia porodu do końca 2020 r., przyjęto kwotę faktycznej podstawy wymiaru, czyli 1.991,86 zł.

"Hipotetyczna" podstawa wymiaru w 2021 r.

W 2021 r. najniższa podstawa wymiaru zasiłków została podwyższona do kwoty 2.416,12 zł. Tym samym ponownie powstała konieczność ustalenia "hipotetycznej" podstawy wymiaru. Wynosi ona 2.330,12 zł, tj. 1.991,86 zł + (392 zł - 53,74 zł).

Kwota przyjęta do obliczenia podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego w 2021 r.

"Hipotetyczna" podstawa wymiaru zasiłku jest niższa od kwoty najniższej obowiązującej w 2021 r. (2.330,12 zł < 2.416,12 zł). Tym samym do ustalenia wysokości zasiłku macierzyńskiego od 1 stycznia 2021 r. do zakończenia okresu jego płatności przyjęto kwotę 2.077,86 zł. Obliczono ją odejmując od obowiązującej najniższej podstawy wymiaru kwotę dodatku stażowego wypłacanego w 2021 r. za okres pobierania tego zasiłku, tj.: 2.416,12 zł - (392 zł - 53,74 zł).