Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 12 (534) z dnia 10.06.2021

Przeliczenie podstawy wymiaru zasiłków, gdy na mocy specustawy wprowadzono obniżenie etatu

Pracodawca od 1 maja do 31 lipca 2020 r. obniżył pracownikom na mocy art. 15g specustawy o 20% wymiar czasu pracy i wynagrodzenia. Jedna z pracownic od września 2020 r. do marca 2021 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim przypadającym na okres ciąży, a w kwietniu 2021 r. urodziła dziecko. Z uwagi na obowiązujące wówczas przepisy, podstawa wymiaru wynagrodzenia za czas choroby, a następnie zasiłku chorobowego została ustalona z wynagrodzenia po zmianie etatu, tj. za sierpień 2020 r. Czy po zmianie przepisów powinniśmy dokonać przeliczenia podstawy wymiaru świadczeń chorobowych? Jeśli tak, to jak należało ustalić podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego?

Zgodnie z ogólną zasadą wynikającą z art. 40 ustawy zasiłkowej, w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy, lub w miesiącach poprzedzających.

W okresie pandemii wprowadzono przepis umożliwiający pod pewnymi warunkami niestosowanie art. 40 ustawy zasiłkowej, jeśli obniżenie wymiaru czasu pracy lub wprowadzenie mniej korzystnych warunków zatrudnienia zostało wprowadzone na podstawie określonych przepisów specustawy (art. 31zy¹³ ust. 1-3 specustawy). W przypadku pracownicy, o której mowa w pytaniu, nie wystąpiły okoliczności wskazane w specustawie, stąd też podstawę wymiaru przysługującego jej od września 2020 r. wynagrodzenia za czas choroby, a następnie zasiłku chorobowego (przypadających na okres ciąży) obliczono z zastosowaniem art. 40 ustawy zasiłkowej. Stanowiło ją wynagrodzenie za okres po zmianie wymiaru czasu pracy, czyli w tym przypadku określone po powrocie do pracy na pełny etat (tj. za sierpień 2020 r.).

Od 16 grudnia 2020 r. ustawą z dnia 9 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem... (Dz. U. poz. 2255), dalej ustawą antykryzysową - tarcza 6.0, do art. 31zy¹³ specustawy dodano ust. 4. Zgodnie z jego treścią, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przypadającego w okresie ciąży oraz zasiłku macierzyńskiego osobom, którym m.in. na mocy art. 15g specustawy obniżono wymiar czasu pracy:

• nie stosuje się przepisu art. 40 ustawy zasiłkowej, co oznacza, że do podstawy wymiaru nie przyjmuje się wyłącznie wynagrodzenia po zmianie wymiaru czasu pracy, czyli zmiana etatu nie powoduje skrócenia okresu, z którego ta podstawa jest ustalana, oraz
• nie uwzględnia się okresów obniżonego wymiaru czasu pracy, tzn. że przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (ustalonych zgodnie z przepisami ustawy zasiłkowej), wyłączając z niego wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik wykonywał pracę w obniżonym wymiarze czasu pracy.

W tych przypadkach nie bierze się pod uwagę warunków wymienionych w art. 31zy¹³ ust. 1 specustawy, tj. czy obniżenie wymiaru czasu pracy miało miejsce w okresie pobierania zasiłku, ani też ewentualnych przerw w jego pobieraniu.

Na podstawie art. 9 ustawy antykryzysowej - tarcza 6.0 nałożono na płatnika zasiłku, na wniosek ubezpieczonego, obowiązek ponownego przeliczenia podstawy wymiaru świadczeń wypłaconych przed 16 grudnia 2020 r., jeżeli obliczone przed tą datą zgodnie z dotychczasowymi przepisami były niższe niż świadczenia ustalone na nowych zasadach (obowiązujących od 16 grudnia 2020 r.).

Jeżeli więc podstawa wymiaru świadczeń chorobowych ustalona z zastosowaniem nowych przepisów okazała się mniej korzystna dla pracownicy niż ustalona wcześniej z uwzględnieniem postanowień art. 40 ustawy zasiłkowej, to nie należało dokonywać zmian w tym zakresie. Jeśli zaś chodzi o podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego pracownicy bezpośrednio po zasiłku chorobowym, to również nie ma powodów, aby przyjąć podstawę mniej korzystną, czyli tą ustaloną z zastosowaniem art. 31zy¹³ ust. 4 specustawy. Tym samym podstawę tę stanowi, co do zasady, ta sama kwota, która została przyjęta do podstawy wymiaru wynagrodzenia i zasiłku chorobowego w czasie ciąży.