Macierzyński także dla ubezpieczonej, która urodziła dziecko za granicą

Kobieta, która urodziła dziecko w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, nabywa prawo do zasiłku macierzyńskiego. Świadczenie to przysługuje jej przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Co istotne, dotyczy to także sytuacji, gdy dziecko przyszło na świat poza granicami naszego państwa.

Prawo do zasiłku macierzyńskiego

Osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu (zarówno obowiązkowo, jak i na zasadzie dobrowolności) mogą liczyć na wszystkie świadczenia wypłacane z tego funduszu. Przykładowo kobieta w ciąży, w razie choroby, może skorzystać z zasiłku chorobowego, a po porodzie - z zasiłku macierzyńskiego. Warunkiem uzyskania prawa do tego drugiego świadczenia jest urodzenie dziecka w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, choć istnieją pewne odstępstwa od tej zasady.

Otóż zasiłek macierzyński przysługuje także kobiecie, której dziecko przyszło na świat po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, o ile ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży z przyczyn określonych w art. 30 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową, tj.:

wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo
z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

W tym przypadku zasiłek macierzyński wypłacany jest przez nieco krótszy okres, tj. za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie, a więc w wymiarze skróconym o dwa tygodnie.

Dla celów ustalenia prawa do zasiłku macierzyńskiego nie ma znaczenia, czy poród odbył się w Polsce, czy też poza granicami naszego kraju.

Nie tylko dla pracowników

Prawo do zasiłku macierzyńskiego, w świetle art. 29 ust. 5 ustawy zasiłkowej, przyznawane jest na okres ustalony przepisami Kodeksu pracy m.in. jako okres urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Przykładowo w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie przysługuje:

"podstawowy" urlop (a tym samym zasiłek) macierzyński w wymiarze 20 tygodni oraz
dodatkowy urlop (zasiłek) macierzyński, udzielany jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, z maksymalnie 4 tygodni obowiązujących w 2013 r., bezpośrednio po wykorzystaniu "podstawowego" urlopu macierzyńskiego.

Co istotne, zasiłek macierzyński przysługuje nie tylko pracownikom, ale również innym osobom podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu, jak np. zatrudnionym na umowę zlecenia lub prowadzącym własną działalność pozarolniczą. Różnica jest taka, że nie korzystają one, tak jak pracownicy, z urlopu macierzyńskiego z prawem do zasiłku, tylko z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający danemu rodzajowi urlopu macierzyńskiego, przewidzianemu w art. 180-183 Kodeksu pracy.

Miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 100% wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru.

Niezbędne dokumenty

Aby otrzymać zasiłek macierzyński, nie wystarczy urodzić dziecko. Trzeba jeszcze ten fakt odpowiednio udokumentować.

Co do zasady, dowodem stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego jest:

zaświadczenie wystawione przez lekarza na zwykłym druku, określające przewidywaną datę porodu - za okres zasiłku macierzyńskiego przysługującego przed porodem (taką możliwość przewiduje art. 180 § 3 Kodeksu pracy),
skrócony odpis aktu urodzenia dziecka - za okres po porodzie.

Natomiast w przypadku, gdy dziecko urodzi się podczas pobytu za granicą, wymagane jest odpowiednio:

zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza określające przewidywaną datę porodu, zawierające nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza, opatrzone datą wystawienia i podpisem,
skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub zagraniczny akt urodzenia dziecka.

Przy czym zagraniczne dokumenty powinny być przetłumaczone na język polski, chyba że zostały wystawione na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej oraz państw stron umów międzynarodowych w zakresie zabezpieczenia społecznego, których stroną jest Rzeczpospolita Polska, w języku urzędowym tych państw.

Kwestię tę reguluje § 9 i 10 z odpowiednim zastosowaniem § 5 i 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Dopuszczalne kserokopie

Zarówno skrócony odpis aktu urodzenia dziecka, jak i zagraniczny akt urodzenia dziecka powinny być przedłożone w oryginale. Co prawda wymienione przepisy rozporządzenia jednocześnie stanowią, iż podstawą do przyznania i wypłaty zasiłku macierzyńskiego może być kserokopia tych dokumentów, aczkolwiek z pewnym zastrzeżeniem. Otóż musi być ona potwierdzona za zgodność z oryginałem i to wyłącznie przez płatnika zasiłku, tj. odpowiednio przez:

płatnika składek, który - jako uprawniony do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia społecznego - podejmie realizację zasiłku macierzyńskiego lub
ZUS - w pozostałych przypadkach.

Nie wystarczy więc podpis pracodawcy na kserokopii skróconego odpisu aktu urodzenia dziecka pracownicy, w przypadku gdy płatnikiem zasiłku jest ZUS. Organ rentowy żąda wówczas do wglądu oryginału tego dokumentu.

Po potwierdzeniu przez płatnika zasiłku macierzyńskiego kserokopii aktu urodzenia (lub skróconego jego odpisu) za zgodność z oryginałem, może być on zwrócony osobie występującej o to świadczenie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm.)

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2.04.2012 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. poz. 444)