Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 19 (349) z dnia 1.10.2013

Wyrównanie zasiłku macierzyńskiego

Pracownica kilka dni po porodzie wystąpiła z wnioskiem o udzielenie jej podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego (w pełnych wymiarach). Uwzględniając jej wniosek podjęliśmy wypłatę zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% podstawy jego wymiaru. Dwa miesiące później dziecko pracownicy zmarło. Czy powinniśmy wypłacić jej wyrównanie zasiłku do 100% podstawy jego wymiaru?

Zasiłek macierzyński za okres "podstawowego" urlopu macierzyńskiego, wynoszącego - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie - 20 tygodni, co do zasady wynosi 100% podstawy wymiaru. W tej samej wysokości przysługuje zasiłek za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, który na jedno dziecko może być przyznany maksymalnie na 6 tygodni. Natomiast za okres urlopu rodzicielskiego wynoszącego maksymalnie 26 tygodni, świadczenie przysługuje w wysokości 60% podstawy wymiaru zasiłku. Jednakże w przypadku gdy pracownica, nie później niż 14 dni po porodzie, złoży pisemny wniosek o udzielenie jej, bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po tym urlopie - urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, zasiłek macierzyński za cały okres tych urlopów przysługuje w wysokości 80% podstawy wymiaru.

Kwestię tę reguluje art. 31 ustawy zasiłkowej, który jednocześnie przewiduje możliwość wypłaty jednorazowego wyrównania pobranego zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru. Ustawodawca w art. 31 ust. 4 ustawy zasiłkowej szczegółowo określił, w jakich przypadkach wyrównanie może być dokonane, a mianowicie przysługuje w razie rezygnacji z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi:

• dodatkowego urlopu macierzyńskiego (na warunkach urlopu macierzyńskiego) w pełnym wymiarze lub jego części albo
   
• urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze,

i to pod warunkiem niepobrania zasiłków macierzyńskich za okres odpowiadający okresom tych urlopów np. przez ojca dziecka.

Wśród okoliczności uprawniających do wyrównania zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy jego wymiaru nie ma sytuacji określonej w pytaniu, tj. śmierci dziecka w czasie korzystania przez pracownicę z urlopu macierzyńskiego. Nie można też przyjąć, że w wyniku zgonu noworodka następuje rezygnacja z urlopu z tytułu macierzyństwa, gdyż w takim przypadku ulega on skróceniu z mocy prawa, w oparciu o art. 180¹ K.p. W myśl tego przepisu, w razie urodzenia martwego dziecka lub jego zgonu przed upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

• 8 tygodni (tj. 56 dni) po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka lub
   
• stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu - w przypadku, gdy pracownica urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie.

Natomiast w razie zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka lub odpowiednio w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu. Regulacja ta na mocy art. 182¹ § 7 oraz art. 182^1a § 6 K.p., ma odpowiednie zastosowanie do dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.

Mimo braku przepisu w zakresie wyrównania zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru tego świadczenia, gdy dziecko zmarło w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, pracodawca powinien wypłacić pracownicy jednorazowe wyrównanie. Takie stanowisko zaprezentował ZUS na stronie internetowej www.zus.pl w zakładce "Bieżące wyjaśnienia komórek merytorycznych ZUS/Wyjaśnienia wątpliwości dotyczących zmian przepisów w zakresie zasiłku macierzyńskiego obowiązujących od 17 czerwca 2013 r.". Czytamy w nim, że: "W przypadku zgonu dziecka w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego, w czasie których wypłacany był zasiłek macierzyński w wysokości 80% podstawy wymiaru, ubezpieczonej przysługuje jednorazowe wyrównanie zasiłku macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru. (…)".

Pracownica, która 24 lipca 2013 r. urodziła dziecko, w dniu 29 lipca br. wystąpiła z pisemnym wnioskiem o udzielenie jej bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a następnie urlopu rodzicielskiego w pełnych wymiarach. Pracodawca uwzględnił wniosek pracownicy i podjął wypłatę zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80% podstawy jego wymiaru.

W dniu 2 września br. dziecko pracownicy zmarło, o czym ubezpieczona następnego dnia poinformowała pracodawcę. Ponieważ śmierć dziecka nastąpiła przed upływem 8 tygodni życia (w 41 dniu), pracownica zachowała prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego w wymiarze skróconym do 8 tygodni po porodzie. Zatem mogła z niego korzystać do 17 września br.

Pracodawca do końca sierpnia 2013 r. wypłacił zasiłek macierzyński za okres od 24 lipca do 31 sierpnia br. w wysokości 80% podstawy jego wymiaru. Wypłacając zasiłek za 17 dni września br. w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, dokonał jednocześnie wypłaty jednorazowego wyrównania zasiłku za okres od 24 lipca do 31 sierpnia 2013 r. do 100% podstawy jego wymiaru.