Gazeta Podatkowa nr 101 (1142) z dnia 18.12.2014

Macierzyński krótko po założeniu własnej działalności pozarolniczej

Z początkiem nowego roku planuję założyć własną działalność pozarolniczą. Z tego tytułu przystąpię do ubezpieczeń społecznych, w tym do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, deklarując wysoką podstawę wymiaru składek.

1. Czy po porodzie (obecnie jestem w siódmym miesiącu ciąży) będzie mi przysługiwał zasiłek macierzyński?

Jeśli Czytelniczka urodzi dziecko w okresie podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, niezależnie od tego, jak długo będzie ono trwało, nabędzie uprawnienia do zasiłku macierzyńskiego. Świadczenie to przysługuje bowiem od pierwszego dnia podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, a więc bez tzw. okresu wyczekiwania. Co więcej, będzie mogła korzystać z tego świadczenia nie tylko przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres "podstawowego" urlopu macierzyńskiego, ale także - o ile wystąpi z takim wnioskiem - przez okres:

• dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz
   
• urlopu rodzicielskiego.

Kalkulator urlopów macierzyńskich i rodzicielskiego dostępny jest w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.

Takie uprawnienia wynikają z art. 29 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 5 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.), zwanej ustawą zasiłkową.

Biorąc pod uwagę stan ciąży zainteresowanej (siódmy miesiąc) oraz planowany termin rozpoczęcia prowadzenia działalności pozarolniczej (z początkiem stycznia 2015 r.), warto podkreślić, iż wcześniejszy poród może uniemożliwić uzyskanie prawa do zasiłku macierzyńskiego. Jeśli bowiem nastąpi przed datą objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym (np. pod koniec grudnia 2014 r.), będzie to jednoznaczne z niespełnieniem podstawowego warunku przyznania tego świadczenia. W efekcie zainteresowana nie uzyska prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres żadnego z wymienionych wcześniej urlopów.

2. Czy wysokość należnego mi zasiłku zostanie obliczona od zadeklarowanej, a więc bardzo wysokiej podstawy wymiaru składek, czy też obejmie mnie przewidywana zmiana przepisów?

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami podstawę wymiaru zasiłków (w tym zasiłku macierzyńskiego) oblicza się w oparciu o przychód ubezpieczonego niebędącego pracownikiem za okres odpowiednio 12 lub pełnych miesięcy ubezpieczenia poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (odpowiednio - nabycia uprawnień do świadczenia). Stanowi o tym art. 48 z uwzględnieniem art. 36 ust. 2 oraz art. 52 ustawy zasiłkowej, która jednocześnie w art. 3 pkt 4 precyzuje, co należy rozumieć pod pojęciem przychodu. Chodzi tu o kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie.

Przy założeniu, że Czytelniczka urodzi dziecko po upływie co najmniej jednego pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, do obliczenia wysokości należnego jej zasiłku macierzyńskiego zostanie przyjęta zadeklarowana przez nią wysoka podstawa wymiaru składek. O ile oczywiście od tej kwoty zostaną opłacone w terminie należne składki.

Jeśli jednak zainteresowana urodzi dziecko przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, zastosowanie będą miały przepisy art. 49 ustawy zasiłkowej. Oznacza to, że podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowić będzie najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe obowiązująca w miesiącu, w którym powstało prawo do tego świadczenia. Chyba że okres ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego nastąpi poród, rozpocznie się nie później niż 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu. Wówczas bowiem przy ustaleniu podstawy wymiaru zasiłku przychód z tego niepełnego miesiąca ubezpieczenia chorobowego zostanie uzupełniony na zasadach określonych w art. 37 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

Co prawda, jak słusznie zauważyła Czytelniczka, planowane są zmiany w zakresie ustalania podstawy wymiaru zasiłku dla ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu chorobowemu przez okres krótszy niż 12 miesięcy, dla których podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi kwota zadeklarowana. Mają one polegać na tzw. uśrednieniu podstawy wymiaru składek, a tym samym i podstawy wymiaru zasiłku. Mało jednak prawdopodobne, aby objęły one zainteresowaną, która niewątpliwie będzie zaliczała się do tej grupy ubezpieczonych. Z założenia bowiem nowe zasady mają wejść w życie pierwszego dnia czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw (projekt sejmowy nr 2832), nad którą nadal trwają prace legislacyjne.